بیش فعالی اختلالی است که از دوران کودکی قابل تشخیص است. ممکن است در سنین نوجوانی درمان شود یا اینکه تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. شکایت والدین از بی قرار بودن کودکشان و فقدان تمرکز حواس و ضعف درسی کودک است. از نظر والدین فرزندشان در مقایسه با همسالان خود، توانایی کمتری در یادگیری داشته که این موضوع عمدتا سبب سرزنش بی مورد والدین و به طبع آن آثار منفی این نوع رفتار بر روی کودک میگردد. این کودکان بعضاً مورد انتقاد و تنبیه بسیار زیاد قرار می گیرند. عده‌ای از پدر و مادرها کنترل خود را از دست می دهند و این کودکان را به شدت کتک می زنند یا آنها را تهدید می کنند.
تشخیص این اختلال در سنین زیر پنج سال قدری مشکل است زیرا امکان دارد با رفتارهای طبیعی و شیطنت آمیز کودکان اشتباه گرفته شود. با این حال، متخصصان می توانند این اختلال را تشخیص دهند و پیش بینی‌های لازم را به عمل آورند. این اختلال با فعالیت بیش از اندازه، خرابکاری و آزار رساندن همراه است.
تعریف:
یا بیش فعالی ADHD اختلالی است که در آن پرتحرکی ، بی توجهی و رفتارهای ناگهانی بیشتر و شدیدتر از کودکان دیگر وجود دارد . 3 تا 5 درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند و در پسرها شایع تر است . ممکن است در بعضی بیشتر علائم پرتحرکی و رفتارهای ناگهانی و در گروهی علائم بی توجهی بیشتر دیده شود . علائم این بیماری قبل از 7 سالگی شروع می شود ولی اغلب در دوران مدرسه مشکلات جدی ایجاد می گردد .
علت:
این بیماری سالهاست که شناخته شده و عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند . به نظر می رسد علت آن بیشتر نقص در تکامل سیستم اعصاب باشد . کودکان مبتلا احتمالاً در قسمت هایی از مغز که مسئول توجه ، تمرکز و تنظیم فعالیت های حرکتی می باشد دچار نقص جزئی هستند . توارث و ژنتیک در این اختلال نقش دارد . همچنین در بعضی موارد در جریان حاملگی یا زایمان یا پس از آن صدمات جزئی به ساختمان مغز وارد می شود که می تواند باعث این مشکل گردد.
علائم:
بی توجهی
اصلی ترین حالت بیش فعالی، بی توجهی کودک و یا بزرگسال به موضوعاتی است که باید به آن توجه داشته باشد. فرد مبتلا (کودک بعنوان مثال) ممکن است مشکل در گوش دادن به معلم داشته باشد و یا نتواند مطلب را بدرستی و راحتی دنبال کند. اتمام کارها نیز یکی دیگر از موارد ناتوانی فرد بوده و گم کردن و نیافتن لوازم شخصی نیز از موارد شایع این بیماری می باشد. بیش فعالان افرادی بسیاررویا پرداز بوده و مبادرت به انجام اشتباهات خیلی سطحی می کنند. کودکان مبتلا به بیش فعالی از انجام کارهایی که نیازمند توجه مداوم داشته باشد طفره رفته و خیلی سریع بی حوصله و کلافه می شوند.
بی قراری
حالت دوم بیش فعالی بی قراری و جنب و جوش زیاد است. کودک مبتلا به این حالت از بیش فعالی قادر به آرام نشستن در یک نقطه نیست و ممکن است بطور مداوم در حالت حرکت و بالا رفتن از میز و صندلی و غیره باشد. هنگامی که مجبور به نشستن باشند کودک بیش فعال دائما بخود پیچیده، کلافه، و در حال جابجا شدن از این پا به پای دیگر است. نوع دیگری از ابتلا به این حالت در کودک حرّافی زیاد کودک و ناتوانی در آرام و آهسته بازی کردن است.
ویری بودن (Viri)
سومین حالت بیش فعالی ویری بودن اغراق آمیز فرد مبتلاست. ویری بودن یعنی انجام کاری که بطور آنی به ذهن فرد خطور کرده و بدرستی در مورد انجام و عواقب آن فکر نشده است. بیش فعالان بطور اغراق آمیزی ویری بوده و به محض اینکه به کاری فکر کنند، تا انجام آن آرامش نداشته و قادر به مبادرت به هیچ کار دیگری نیستند. بیش فعالان قادر به تحمل صف و نوبت نیستند و از اینکه حرف دیگران را قطع کرده و خودشان صحبت کنند خجالت نکشیده و ناراحت نمی شوند. بدون فکر پاسخ دادن نیز یکی دیگر از علائم شایع بیش فعالی است. فرد مبتلا به بیش فعالی فردی واکنشی است که بدون فکر عمل کرده و سپس در جبران و یا ادامه کار مستأصل و ناتوان می شود.
شایان توجه است که مبتلایان به بیش فعالی به یک یا ترکیبی از این حالتها دچار می باشند. در ضمن دروغگویی ، لاپوشونی، دوباره کاری، راحت طلبی و خود خواهی هم از خصوصیات این کودکان می باشد. آنها ممکن است در تماشای تلویزیون ، بازی با کامپیوتر و فعالیتهای لذت بخش با کودکان دیگر تفاوتی نداشته باشند ولی در کارهایی که فعالیت مداوم مغزی و تمرکز لازم دارد ( انجام تکالیف درسی ) تفاوت آنها با کودکان دیگر نمایان می شود . آنها اضافه بر ناآرامی بسیار زیاد، نوعی اضطرار و اجبار برای خرابکاری نیز دارند. آنان اشیا را می شکنند یا پرتاب می کنند. همچنین کنجکاوی بسیار از خود نشان می دهند و نه تنها اسباب بازی‌هایشان را خراب می کنند، بلکه اشیاء و وسایل منزل را نیز دستکاری و خراب می کنند. کارهای خطرناک را دوست دارند و ابداً احساس خطر نمی کنند. بنابراین رفتارهایی بی مهابا از آنها سرمی زند. برخی از بزرگسالان آنها را افرادی بی باک و شجاع تصور می کنند؛ در حالی که این رفتارهای بی مهابا نشانگر این واقعیت است که احساس خطر واقعی - که یک احساس طبیعی است و بایستی در کودکان وجود داشته باشد - در این بچه ها وجود ندارد. بازی های خطرناک - از جمله بازی با کبریت - و علاقه به وسایلی چون کارد و چاقو نشانه های دیگری از گرایش‌ها و رفتارهای غیرطبیعی این بچه هاست.
